Sporen van Slavernij in Utrecht

Welkom op onze vernieuwde website waar de sporen van de slavernijgeschiedenis in de stad en regio Utrecht centraal staan. Het koloniale verleden lijkt in Utrecht ver weg maar ook deze stad inclusief haar (vroegere) inwoners zijn op verschillende manieren verbonden met de geschiedenis van koloniale exploitatie, slavernij en mondiale slavenhandel. In het verleden hebben het stadsbestuur van Utrecht, bestuurders en gewone Utrechters deelgenomen aan koloniale ondernemingen en geïnvesteerd in plantages, en waren zij slaveneigenaren en -handelaren. Dit is kennis die niet vanzelf spreekt. Deze website biedt meer informatie maar is zeker niet compleet. We vullen deze website aan met historisch materiaal en hopen dat het anderen ook inspireert om op onderzoek uit te gaan.

Deze website bestaat sinds 2011 en is vernieuwd naar aanleiding van de publicatie Slavernij en de stad Utrecht (Walburg Pers, 2021) dat in opdracht van de gemeente Utrecht 30 juni 2021 is verschenen.

De Utrechtse samenleving is op talloze manieren verbonden met de geschiedenis van koloniale exploitatie, slavernij en mondiale slavenhandel. In het verleden hebben het stadsbestuur van Utrecht, talloze bestuurders en gewone Utrechters deelgenomen aan koloniale ondernemingen en geïnvesteerd in plantages, en hebben zij tot slaaf gemaakten verhandeld of in eigendom gehad. Regenten, notarissen, kooplieden, investeerders, kerkelijke overheden en universiteit hebben in de loop der eeuwen geprofiteerd van het koloniale systeem, dat in zowel West als Oost in grote mate steunde op de arbeid van tot slaaf gemaakten.

Deze kennis spreekt niet vanzelf. In Utrecht lijkt het koloniale verleden soms ver weg. De stad lijkt geen prominente instituties zoals handelscompagnieën te hebben gehuisvest en lijkt een bescheiden rol te hebben gespeeld in de mondiale geschiedenis van Europees en Nederlands kolonialisme en op slavernij gebaseerde exploitatie. De geschiedenis van kolonialisme, slavernij en slavenhandel maakt daarom nauwelijks deel uit van het historisch bewustzijn van veel Utrechtse inwoners. Dat geldt echter niet voor iedereen. In de loop van eeuwen zijn veel inwoners van de koloniën, onder wie ook (nazaten van) tot slaaf gemaakten in Utrecht komen wonen. Voor hen is de geschiedenis van kolonialisme en slavernij een vanzelfsprekend onderdeel van de eigen geschiedenis. Maar erkenning van het slavernijverleden is veelal uitgebleven, net als het besef dat Utrecht en Utrechters in verleden en heden een integraal onderdeel vormden van de mondiale geschiedenis van koloniale exploitatie en slavenhandel.

Over de redacteurs Nancy Jouwe is cultuurhistoricus en freelance onderzoeker, docent, publicist en publiek spreker. Ze is mede-redacteur van De slavernij in Oost en West. Het Amsterdam onderzoek (2020) en Slavernij herbezien (2021).  Matthijs Kuipers promoveerde in 2018 aan het Europees Universitair Instituut in Florence en is nu werkzaam als zelfstandig onderzoeker. Hij is de auteur van A metropolitan history of the Dutch empire, 1850-1940.  Remco Raben doceert Aziatische, mondiale en koloniale geschiedenis aan de universiteiten van Utrecht en Amsterdam en publiceert vooral over de koloniale en postkoloniale geschiedenis van Indonesië en Nederland.

De sporen van het slavernijverleden liggen ook in Utrecht en we kunnen deze op verschillende podcasts volgen.

Volg de Utrechtse sporen

In de podcast ‘Volg de Utrechtse Sporen’ volgen Nancy Jouwe en Tessa Hofland de sporen van het Utrechtse koloniale en slavernijverleden.

Als je die sporen volgt, kom je uit bij verhalen over vergaarde rijkdommen voor de stad, gemeente en provincie. Je vindt verhalen over mensen die hier onvrijwillig heen zijn gehaald en de mensen die ze haalden. In Utrecht woonden tegenstanders van de slavernij, en fanatieke voorstanders. Deze geschiedenis reikt tot buiten de stadsgrenzen, denk maar aan slot Zuylen en de Kaapse Bossen.

De eerste aflevering is te horen vanaf 23 februari, een jaar nadat Utrecht excuses aanbood voor het aandeel dat het stadsbestuur had in het eigen slavernijverleden. In aanloop naar 1 juli volgen meer afleveringen.

Volg de Utrechtse Sporen .. wordt mede mogelijk gemaakt door de gemeente Utrecht en dankzij het HKU fine arts fellowship van Nancy Jouwe, 2022-2025. Met dank aan Sites of Memory

Utrecht en de Kaapkolonie

Vanaf de tentoonstelling Cape X Utrecht in de Academie Galerie (AG) van de HKU aan de Minrebroederstraat een gesprek met cultuurhistoricus Nancy Jouwe. Zij is medesamensteller van de tentoonstelling en van het boek Slavernij en de stad Utrecht (2021).

Wat was de band van Utrecht met de Kaapkolonie door de eeuwen heen? Hoe herken je het koloniale verleden in het heden?

Met een gids bezoekt u plekken in het historische centrum van Utrecht waar middels verhalen zichtbaar wordt hoe de stad en haar (vroegere) bewoners verbonden zijn met de geschiedenis van slavernij en de mondiale handel in slaafgemaakten.

In het overzicht onderaan deze pagina en in onze agenda ziet u of en wanneer er een wandeling (Standaard Tour) gepland staat.
U kunt (voor meer personen) reserveren zolang er plaatsen beschikbaar zijn. Een wandeling gaat door wanneer er minimaal tien (10) deelnemers zijn. Het maximaal aantal deelnemers is vijfentwintig (25). Kosten per deelnemer €12,50.
Na reservering ontvangt u een bevestiging. Uiterlijk een dag van te voren hoort u of de wandeling wel of niet doorgaat. Wanneer deze doorgaat krijgt u aanvullende informatie over de wandeling.

Gaat uw voorkeur uit naar een andere datum en/of tijd dan in de agenda aangegeven, kies dan voor een Tour op Maat. Voor deze wandeling bespreken we datum, tijdstip en eventuele extra verzoeken. Het maximaal aantal deelnemers is vijfentwintig (25). Het minimum aantal deelnemers is in overleg. Voor deze wandeling vragen we een vast prijs. Bij een kleine groep (minder dan 10 deelnemers) overleggen we over deze kosten.
Voor meer informatie over de Tour op Maat en het aanvragen hiervan kunt u gebruik maken van dit mailformulier. Op het mailformulier graag vermelden of uw aanvraag vanuit een organisatie/ instelling komt of een privé initiatief is.

In de schuiftabel hieronder vindt u beknopte informatie over de verschillende wandelingen. Bekijk ook onze algemene voorwaarden.

For English speakers a Traces of Slavery city walk with an English speaking guide is available on request. For information and reservations please mail us using our mail form.

Verschuif de tabel voor alle informatie >>

type	aanvang	duur (min.)	korte omschrijving	aanmelding	min/max. deelnemers	prijs p.p.
standaard donderdag	17:30	90	kennismaking met het in Utrecht zichtbare slavernijverleden	via agenda	10 / 25	€ 12,50
standaard zondag	11:00	90	kennismaking met het in Utrecht zichtbare slavernijverleden	via agenda	10 / 25	€ 12,50
thematisch	Op aanvraag hetzij zondag 11:00u of donderdag 17:30u	90	Wandeling specifiek gericht op een of meer van de volgende thema’s: zwarte aanwezigheid, De rol van de kerk, universiteitsgebouwen, Thematische wandelingen kun je als groep reserveren.	informatie en boeking via de mail	10 / 25	€ 12,50
tour op maat	op afspraak		De wandeling wordt naar wens ingericht (standaard, thema, of combinatie). Duur en inhoud in overleg.	informatie en boeking via mail	prijs, duur en deelname in overleg

Komende evenementen