Detail van het wapenschild op de gevel van Janskerkhof 12 met daarop rechts een drietal ‘morenhoofden’. (c) Anna van Kooij
Welkom op onze vernieuwde website waar de sporen van de slavernijgeschiedenis in de stad en regio Utrecht centraal staan. Het koloniale verleden lijkt in Utrecht ver weg maar ook deze stad inclusief haar (vroegere) inwoners zijn op verschillende manieren verbonden met de geschiedenis van koloniale exploitatie, slavernij en mondiale slavenhandel. In het verleden hebben het stadsbestuur van Utrecht, bestuurders en gewone Utrechters deelgenomen aan koloniale ondernemingen en geïnvesteerd in plantages, en waren zij slaveneigenaren en -handelaren. Dit is kennis die niet vanzelf spreekt. Deze website biedt meer informatie maar is zeker niet compleet. We vullen deze website aan met historisch materiaal en hopen dat het anderen ook inspireert om op onderzoek uit te gaan.
Deze website bestaat sinds 2011 en is vernieuwd naar aanleiding van de publicatie Slavernij en de stad Utrecht (Walburg Pers, 2021) dat in opdracht van de gemeente Utrecht 30 juni 2021 is verschenen.
De Utrechtse samenleving is op talloze manieren verbonden met de geschiedenis van koloniale exploitatie, slavernij en mondiale slavenhandel. In het verleden hebben het stadsbestuur van Utrecht, talloze bestuurders en gewone Utrechters deelgenomen aan koloniale ondernemingen en geïnvesteerd in plantages, en hebben zij tot slaaf gemaakten verhandeld of in eigendom gehad. Regenten, notarissen, kooplieden, investeerders, kerkelijke overheden en universiteit hebben in de loop der eeuwen geprofiteerd van het koloniale systeem, dat in zowel West als Oost in grote mate steunde op de arbeid van tot slaaf gemaakten.
Deze kennis spreekt niet vanzelf. In Utrecht lijkt het koloniale verleden soms ver weg. De stad lijkt geen prominente instituties zoals handelscompagnieën te hebben gehuisvest en lijkt een bescheiden rol te hebben gespeeld in de mondiale geschiedenis van Europees en Nederlands kolonialisme en op slavernij gebaseerde exploitatie. De geschiedenis van kolonialisme, slavernij en slavenhandel maakt daarom nauwelijks deel uit van het historisch bewustzijn van veel Utrechtse inwoners. Dat geldt echter niet voor iedereen. In de loop van eeuwen zijn veel inwoners van de koloniën, onder wie ook (nazaten van) tot slaaf gemaakten in Utrecht komen wonen. Voor hen is de geschiedenis van kolonialisme en slavernij een vanzelfsprekend onderdeel van de eigen geschiedenis. Maar erkenning van het slavernijverleden is veelal uitgebleven, net als het besef dat Utrecht en Utrechters in verleden en heden een integraal onderdeel vormden van de mondiale geschiedenis van koloniale exploitatie en slavenhandel.
Over de redacteurs
Nancy Jouwe is cultuurhistoricus en freelance onderzoeker, docent, publicist en publiek spreker. Ze is mede-redacteur van De slavernij in Oost en West. Het Amsterdam onderzoek (2020) en Slavernij herbezien (2021). Matthijs Kuipers promoveerde in 2018 aan het Europees Universitair Instituut in Florence en is nu werkzaam als zelfstandig onderzoeker. Hij is de auteur van A metropolitan history of the Dutch empire, 1850-1940. Remco Raben doceert Aziatische, mondiale en koloniale geschiedenis aan de universiteiten van Utrecht en Amsterdam en publiceert vooral over de koloniale en postkoloniale geschiedenis van Indonesië en Nederland.
